Iron Maiden

Zespół założony w grudniu 1975 roku w Londynie przez Steve'a Harrisa (ur. 12.03.1957 r. w Londynie) - byłego basistę formacji Gypsy's Kiss i Smiler i będący od początku do końca jego pomysłem. Nazwa grupy pochodziła od średniowiecznego narzędzia tortur.

Heavymetalowa scena późnych lat siedemdziesiątych cechowała się stagnacją, a nawet podupadała. Istniała zaledwie garstka zespołów próbujących udowodnić, że mogą przetrwać i tworzyć muzykę utrzymującą się na niezmiennie wysokim poziomie. W tym właśnie czasie pojawiła się grupka młodych brytyjskich zespołów, które w latach 1978-80 stworzyły zjawisko określane wspólnym mianem Nowa Fala Brytyjskiego Heavy Metalu. Iron Maiden był jednym z najlepszych zespołów tego nurtu. Grupy, jakie zrodził ten ruch, były młodsze i bardziej gniewne od swych poprzedników, grały heavy metal szybciej i z większą energią. Do innych znakomitości tego okresu zaliczały się zespoły Saxon i Diamond Head.

W szeregach Iron Maiden dokonało się wiele zmian personalnych. Do maja 1976 r. grupę tworzyli Harris, Dave Sullivan i Terry Ranee (gitary), Paul Day (śpiew) i Ron Matthews (perkusja). W tym składzie zadebiutowali w pubie Cart & Horses w Stratford. Wkrótce jednak Daya zastąpił Dennis Wilcock, a Sullivana i Rance'a - Bob Sawyer i Dave Murray (ur.23.12.1958 r. w Londynie; eks-Evil Ways).

Sawyer szybko opuścił kolegów przechodząc do Praying Mantis. Pozostała czwórka próbowała kontynuować działalność, ale zupełny brak sukcesów spowodował głęboki kryzys w grupie. Dave Murray zdecydował się dołączyć do formacji Urchin, w której grał m.in. Adrian Smith. Ron Matthews natomiast wraz z Johnem McCoyem i Bemiem Torme założył Ron Rebel. Harris i Wilcock postanowili nadal działać pod szyldem Iron Maiden i na początku 1977 r. zaprosili do współpracy Tony'ego Moore'a (klawisze), Terry'ego Waprama (gitara) i Thundera Sticka (perkusja). Wiosną 1977 r. Moore odszedł do Tanz Der Youth, a Wapram do VI; powrócił natomiast Murray. Znów działali jako kwartet, znów bez większych sukcesów, kontynuując objazd pubów wokół Londynu.
W połowie tego samego roku Wilcock postanowił spróbować sił w VI, a Thunder Stick w Samson. Obok Murraya i Harrisa pojawili się Paul DiAnno (ur. 17.05.1959 r. w Chingford, śpiew; eks-Bird Of Prey), Doug Sampson (perkusja; grał wcześniej z Harrisem w formacji Smiler) i zmieniający się jak w kalejdoskopie gitarzyści - Paul Caims, Paul Todd i Tony Parsons.

31 grudnia 1978 r. Iron Maiden zarejestrował taśmę demo z czterema utworami, która zyskała rozgłos dzięki DJ-owi Nealowi Kayowi. Wkrótce zwrócili oni uwagę agenta Rona Smallwooda, który został ich menedżerem i w październiku 1979 r. zaaranżował pierwszy występ grupy w klubie Marquee. Zaledwie miesiąc później doprowadził zaś do podpisania kontraktu z firmą EMI. Nieco wcześniej na rynku pojawiły się wspomniane już nagrania demo zespołu, wydane na EP-ce The Soundhouse Tapes. Pod koniec roku EMI umieściła dwa utwory Iron Maiden na kompilacyjnym albumie Metal For Muthas.

W karierze grupy nastąpił przełom. Po kolejnych roszadach personalnych, w okresie nagrywania debiutanckiego albumu zatytułowanego po prostu Iron Maiden, ustalił się jej następujący skład: Harris, Murray, DiAnno, Dennis Stratton (ur. 9.11.1954 r. w Londynie; gitara) i Clive Burr (ur. 8.03.1957 r.; perkusja; eks-Samson). Long-play nagrano dość pośpiesznie i niedbale, sprzedawał się jednak zupełnie nieźle, docierając do 4. miejsca na liście najpopularniejszych płyt w Anglii, w czym pomogło grupie wspólne toumee z Judas Priest. Wiele pochodzących z tej płyty utworów długo cieszyło się sporą popularnością, by wspomnieć tylko "Phantom Of The Opera" czy "Running Free", który stał się sporym hitem w Wielkiej Brytanii. Drugi album Killers, wydany w 1981 r., był jeszcze lepszy. W jego nagraniu zamiast Dennisa Strattona wziął udział nowy gitarzysta Adrian Smith (ur. 27.02.1957 r. w Londynie), który dołączył do Iron Maiden w październiku 1980 r., po opuszczeniu grupy Broadway Brats. Płyta stała się przebojem, a zespół zyskał wielką popularność wśród fanów heavy metalu, wzbudzając niemal fanatyczne oddanie. Na okładkach wszystkich płyt grupy (także singli) pojawiała się jej maskotka - potwór Eddie - zaprojektowana przez Dereka Riggsa, z biegiem czasu integralna część koncertów zespołu.

Longplay The Number Of The Beast z 1982 r„ którego producentem był Martin Birch, stanowił przełom w karierze grupy.Odniósł on spektakularny sukces docierając do l-miejsca zestawienia najpopularniejszych albumów w Anglii, cieszył się także sporym powodzeniem w USA. Jednocześnie był debiutem nowego wokalisty Bruce'a Dickinsona (ur. 7.08.1958 r. w Worksop / hrabsiwie Nomnghanishire; eks- Samson), który we wrześniu 1981 r. zastąpił Paula Di'Anno.

Takie single jak "The Number Of The Beast" i "Run To The Hills" stały się wielkimi hitami na brytyjskich listach przebojów. Pod względem osiągniętego sukcesu Iron Maiden zdystansował niemal wszystkich swych konkurentów. Zresztą sam ruch Nowej Fali zaczynał powoli wygasać. Wydany w 1983 r. album Piece Of Mind spotęgował jeszcze sukces grupy, zwłaszcza w USA,gdzie dotarł do 14. miejsca na liście "Billboardu". Tymczasem na miejscu Clive'a Burra (odszedł do zespołu Gogmagog) pojawił się Nicko McBrain (właśc. Michael McBrain, ur. 5.06.1954 r.), były perkusista francuskiej metalowej grupy Trust, a wcześniej formacji Streetwalkers.

Piece Of Mind nie różnił się od poprzednika; przepełniony był dynamicznym, harmonijnym atakiem bliźniaczych gitar Murraya i Smitha oraz mocnym wokalem Dickinsona. Single "The Trooper" i "Flight Of Icarus" natychmiast stały się przebojami, a w USA longplay zdobył tytuł "platynowej płyty". Wraz z wydaniem w 1984 r. albumu Powerslave wielu krytyków oskarżyło Iron Maiden o kopiowanie samych siebie, zarówno w warstwie tekstowej, jak i muzycznej. Rzeczywiście, trudno mówić o jakimkolwiek odejściu zespołu od konwencji dwóch poprzednich płyt, ale został on w pełni zaakceptowany, ponownie podbijając brytyjskie listy przebojów singlami "Aces High" i "Two Minutes To Midnight".

W ramach trasy promującej płytę Iron Maiden po raz pierwszy wystąpili w Polsce. Kolejny, tym razem podwójny album Live After Death, nagrany na żywo, a wydany w 1985 r., był punktem kulminacyjnym w rozwoju grupy. W tym czasie Iron Maiden zdobył bezsporną pozycję na samym szczycie heavy metalowej góry. Longplay Somewhere In Time z 1986 r., miał nieco odmienny charakter niż poprzednie płyty. Znalazło się na nim nieco więcej melodyjnych utworów, po raz pierwszy w nagraniach wykorzystano też syntezatory. Album przyniósł kolejne przeboje "Wasted Years" i "Stranger In A Strange Land", a w USA doszedł do 11. miejsca na liście "Billboardu", sprzedając się w ponad milionowym nakładzie. W tym czasie grupa po raz drugi odbyła serię koncertów w Polsce.

Od połowy lat osiemdziesiątych Iron Maiden występowali bardzo intensywnie. Spektakulamość ich występów potęgowały efekty świetlne i wystrój sceny. Wydany w 1988 r. album Seventh Son Of A Seventh Son utrzymał co prawda klimat poprzedniej płyty, jednak zawierał muzykę o zdecydowanie bardziej progresywnym nastawieniu. Będąc z jednej strony albumem koncepcyjnym, zachował jednak charakter komercyjny, obfitując w takie przeboje, jak "Can I Play With Madness" czy "The Clairvoyant". Longplay dotarł na szczyt angielskiego zestawienia najpopularniejszych płyt długogrających. Po kolejnym wyczerpującym światowym toumee grupa ogłosiła chęć pójścia na - słusznie im się należący przynajmniej roczny odpoczynek, w czasie którego Dickinson nagrał solowy album Tattoo Millionaire. Fakt ten wzbudził mnóstwo spekulacji, iż zespół uległ rozwiązaniu. Tak się jednak nie stało i po dość długiej przerwie znowu można było o nim usłyszeć. Steve Harris czuł, że kierunek, w którym podążyły dwa ostatnie albumy, musi się nieco zmienić. Planował zatem powrót do dawnego stylu. Adrian Smith nie wyraził na to zgody i w styczniu 1990 r. opuścił kolegów. Założył później formację Untouchables z Garym Liedermanem (bas), Huey Lucasem (gitara) i Bobem Richardsem (perkusja). Sam grał na gitarze i śpiewał.
W Iron Maiden zastąpił go gitarzysta Janick Gers(ur. 21.01.1959r.) związany wcześniej zgrupami Gillan, White Spirit, Di'Anno i Gogmagog. Równocześnie zespół postanowił ograniczyć ilość koncertów oraz ich skalę.

Wydany jesienią 1990 r. album No Prayer For The Dying zawierał cięższy materiał, bardzo przypominający muzykę graną przez Iron Maiden w okresie rozwoju zespołu. Został jednak dobrze przyjęty, a single "Holy Smoke" i "Bring Your Daughter To The Slaughter" dostały się na pierwsze miejsce brytyjskich list przebojów. Promujące longplay światowe toumee udowodniło, że Iron Maiden nadal stanowi jedną z największych atrakcji koncertowych. W 1992 r., po blisko dwuletniej przerwie, jak zwykle wypełnionej trasami promocyjnymi, zespół wydał album Fear Of The Dark, którego producentami byli wspólnie Harris i Martin Birch. Znalazły się na nim ciężkie - tekstowo i muzycznie -utwory, odzwierciedlające to, co działo się w świecie w poprzednich latach. Wydane na singlach utwory "Be Quick Or Be Dead" i "From Here To Eternity" tradycyjnie wylądowały na listach przebojów.

W lutym 1993 roku Dickinson niespodziewanie ogłosił, iż opuszcza zespół. Czas potrzebny na znalezienie nowego, kompetentnego wokalisty grupa wypełniła wypuszczeniem aż trzech koncertowych płyt. Pożegnalny koncert Dickinsona z Iron Maiden odbył się 28 sierpnia 1993 roku w Londynie. Później pozostali muzycy zaczęli przesłuchiwanie kandydatów na wakujące miejsce. Ostatecznie na początku 1994 r. ogłoszono, że nowym wokalistą zespołu został Blaze Bayley (z Wolfsbane), wybrany spośród ponad dwóch tysięcy kandydatów. Już z nim grupa przystąpiła do pracy nad kolejnym albumem.

Single
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Running free/Burning ambition	Iron Maiden	02.1980	34[6]	-	EMI EMI 5032	[written by Steve Harris,Paul Di'Anno][produced by Will Malone]
Sanctuary /Drifter/I' ve got the fire	Iron Maiden	06.1980	29[5]	-	EMI EMI 5065	[written by Iron Maiden][produced by Will Malone]
Women in uniform/Invasion	Iron Maiden	11.1980	35[4]	-	EMI EMI 5105	[written by Greg Macainsh][produced by Tony Platt]
Twilight zone/Wrath child	Iron Maiden	03.1981	31[5]	-	EMI EMI 5145	[written by Steve Harris,Dave Murray][produced by Iron Maiden,Martin Birch]
Purgatory /Ghengis Khan	Iron Maiden	06.1981	52[3]	-	EMI EMI 5184	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
Run to the hills/Total eclipse	Iron Maiden	02.1982	7[14]	-	EMI P 5265	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
The number of the beast/Remember tomorrow	Iron Maiden	05.1982	18[8]	-	EMI EMI 5287	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
Flight of Icarus/I' ve got the fire	Iron Maiden	04.1983	11[6]	-	EMI EMI 5378	[written by Smith, Dickinson][produced by Martin Birch]
The trooper/Cross-eyed Mary	Iron Maiden	06.1983	12[7]	-	EMI EMI 5397	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
2 minutes to midnight/Rainbow' s gold	Iron Maiden	08.1984	11[6]	-	EMI EMI 5489	[written by Dickinson/Smith][produced by Martin Birch]
Aces high/King of twilight	Iron Maiden	10.1984	20[5]	-	EMI EMI 5502	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
Running free [live]/Sanctuary [live]	Iron Maiden	10.1985	19[5]	-	EMI EMI 5532	[written by S. Harris,Paul Di'Anno][produced by Martin Birch]
Run to the hills [live]/Phantom of the opera [live]	Iron Maiden	12.1985	26[6]	-	EMI EMI 5542	[written by S. Harris][produced by Martin Birch]
Wasted years/Reach out	Iron Maiden	09.1986	18[4]	-	EMI P 5583	[written by Adrian Smith][produced by Martin Birch]
Stranger in a strange land/That girl	Iron Maiden	11.1986	22[6]	-	EMI EMI 5589	[written by Adrian Smith][produced by Martin Birch]
Can i play with madness/Black Bart Blues	Iron Maiden	03.1988	3[6]	-	EMI S 49	[written by Adrian Smith/Bruce Dickinson/Steve Harris][produced by Martin Birch]
The evil that men do/Prowler ' 88	Iron Maiden	08.1988	5[6]	-	EMI G 64	[written by Adrian Smith/Bruce Dickinson/Steve Harris][produced by Martin Birch]
The Clairvoyant [live]/Prisoner [live]	Iron Maiden	11.1988	6[8]	-	EMI S 79	[written by Steve Harris][produced by Martin Birch]
Infinite dreams [live]/Killers [live]	Iron Maiden	11.1989	6[6]	-	EMI PD 117	[written by Steve Harris][produced by Martin Birch]
Holy smoke/All in your mind	Iron Maiden	09.1990	3[4]	-	EMI EM 158	[written by Bruce Dickinson/Adrian Smith][produced by Martin Birch]
Bring your daughter...to the slaughter/I' m a mover	Iron Maiden	12.1990	1[2][5]	-	EMI EM 171	[written by Bruce Dickinson][produced by Martin Birch]
Be quick or be dead/Nodding donkey blues	Iron Maiden	04.1992	2[4]	-	EMI EM 229	[written by Bruce Dickinson/Janick Gers][produced by Martin Birch,Steve Harris]
From here to eternity/Roll over Vic Vella	Iron Maiden	07.1992	21[4]	-	EMI EM 240	[written by Steve Harris][produced by Martin Birch,Steve Harris]
Fear of the dark [live]/Tailgunner [live]	Iron Maiden	03.1993	8[3]	-	EMI EMP 263	[written by Steve Harris]
Hallowed by the name [live]/Wrathchild [live]	Iron Maiden	10.1993	9[3]	-	EMI EM 288	[written by Steve Harris][produced by Steve Harris]
Man of the edge/The edge of darkness	Iron Maiden	10.1995	10[5]	-	EMI TCEM 398	[written by Blaze Bayley/Janick Gers][produced by Steve Harris,Nigel Green]
Virus /Prowler/Invasion	Iron Maiden	09.1996	16[10]	-	EMI 12 EM 443	[written by Blaze Bayley, Dave Murray, Janick Gers, Steve Harris][produced by Steve Harris,Nigel Green]
The angel and the gambler/Blood on the world' s hands [live]	Iron Maiden	03.1998	18[8]	-	EMI EM 507	[written by Steve Harris][produced by Steve Harris,Nigel Green]
The wicker man/Powerslave [live]/Killers [live]	Iron Maiden	05.2000	9[9]	-	EMI 12 EM 568	[written by Adrian Smith/Bruce Dickinson/Steve Harris][produced by Kevin Shirley,Steve Harris]
Out of the silent planet/Aces high [live]	Iron Maiden	10.2000	20[6]	-	EMI 12 EM 576	[written by Janick Gers, Bruce Dickinson, Steve Harris][produced by Kevin Shirley,Steve Harris]
Wildest dream	Iron Maiden	09.2003	6[22]	-	EMI EM 627	[written by Adrian Smith, Steve Harris][produced by Kevin Shirley,Steve Harris]
Rainmaker/Dance Of Death	Iron Maiden	12.2003	13[13]	-	EMI EM 633	[written by Dave Murray,Steve Harris,Bruce Dickinson][produced by Kevin Shirley,Steve Harris]
The Number Of The Beast (Re-Issue)	Iron Maiden	01.2005	3[13]	-	EMI EM 666	[written by Steve Harris][ produced by Martin Birch]
The Trooper (live)/Another Life [live)	Iron Maiden	08.2005	5[8]	-	EMI EM 662	[written by Steve Harris][ produced by Martin Birch]
Different World	Iron Maiden	01.2007	3[4]	-	EMI CDEM 714	[written by Steve Harris,Adrian Smith][ produced by Kevin Shirley]

Albumy
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Iron Maiden	Iron Maiden	04.1980	4[17]	-	EMI EMC 3330	[platinum-UK][produced by Will Malone]
Killers	Iron Maiden	02.1981	12[8]	78[23]	EMI EMC 3357	[gold -UK][gold-US][produced by Martin Birch]
Maiden Japan	Iron Maiden	10.1981	-	89[30]	Harvest 15 000 [US]
The number of the beast	Iron Maiden	04.1982	1[2][32]	33[65]	EMI EMC 3400	[platinium-US][platinum-UK][produced by Martin Birch]
Piece of mind	Iron Maiden	05.1983	3[18]	14[45]	EMI EMA 800	[platinium-US][platinum-UK][produced by Martin Birch]
Powerslave	Iron Maiden	09.1984	2[13]	21[34]	EMI POWER 1	[platinium-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Iron Maiden [reissue]	Iron Maiden	06.1985	71[2]	-	Fame FA 41-3121-1
Live after death	Iron Maiden	10.1985	2[14]	19[22]	EMI RIP 1	[platinium-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Somewhere in time	Iron Maiden	10.1986	3[11]	11[39]	EMI EMC 3512	[platinium-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
The number of the beast [reissue]	Iron Maiden	06.1987	98[1]	-	Fame FA 3178
Seventh son of a seventh son	Iron Maiden	04.1988	1[1][18]	12[23]	EMI EMD 1006	[gold-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Running free/Sanctuary	Iron Maiden	02.1990	10[4]	-	EMI IRN 1
Women in uniform/Twilight zone	Iron Maiden	03.1990	10[3]	-	EMI IRN 2
Purgatory/Maiden Japan	Iron Maiden	03.1990	5[3]	-	EMI IRN 3
Run to the hills/The number of the beast	Iron Maiden	03.1990	3[2]	-	EMI IRN 4
Flight of Icarus/The trooper	Iron Maiden	03.1990	7[2]	-	EMI IRN 5
2 minutes to midnight/Aces high	Iron Maiden	03.1990	11[2]	-	EMI IRN 6
Running free [live]/Run to the hills [live]	Iron Maiden	04.1990	9[2]	-	EMI IRN 7
Wasted years/Stranger in a stranger land	Iron Maiden	04.1990	9[2]	-	EMI IRN 8
Can i play with madness/The evil that men do	Iron Maiden	04.1990	10[3]	-	EMI IRN 9
The clairvoyant/Infinite dreams [live]	Iron Maiden	04.1990	11[2]	-	EMI IRN 10
No prayer for the dying	Iron Maiden	10.1990	2[14]	17[18]	EMI EMD 1017	[gold-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Fear of the dark	Iron Maiden	05.1992	1[1][5]	12[13]	EMI EMD 1032	[gold-UK][produced by Martin Birch,Steve Harris]
A real live one	Iron Maiden	04.1993	3[5]	106[2]	EMI EMD 1042	[silver-UK]
A real dead one	Iron Maiden	10.1993	12[3]	140[1]	EMI EMD 1048	[silver-UK][produced by Steve Harris]
Live at Donnington	Iron Maiden	11.1993	23[2]	-	EMI DON 1	[produced by Steve Harris]
The X factor	Iron Maiden	10.1995	8[6]	147[3]	EMI EMD 10087	[silver-UK][produced by Steve Harris,Nigel Green]
The best of the beast	Iron Maiden	10.1996	16[17]	-	EMI CDEMS 1097	[gold-UK][produced by Martin Birch, Nigel Green, Steve Harris, Iron Maiden, Will Malone]
Virtual XI	Iron Maiden	04.1998	16[5]	124[1]	EMI 4939152	[silver-UK][produced by Steve Harris,Nigel Green]
Brave new world	Iron Maiden	06.2000	7[8]	39[10]	EMI 5266052	[gold-UK][produced by Steve Harris,Kevin Shirley]
Rock in Rio	Iron Maiden	04.2002	15[6]	186[1]	EMI 5386430	[silver-UK][produced by Kevin Shirley]
Edward The Great-The Greatest Hits	Iron Maiden	11.2002	57[27]	-	EMI 05431032	[gold-UK][produced by Martin Birch , Steve Harris]
Dance of death	Iron Maiden	09.2003	2[15]	18[4]	EMI 5923402	[gold-UK][produced by Kevin Shirley,Steve Harris]
A Matter Of Life And Death	Iron Maiden	09.2006	4[10]	9[7]	EMI 3723212	[gold-UK][ produced by Kevin Shirley , Steve Harris]
Death On The Road	Iron Maiden	09.2006	22[3]	-	EMI 3364372	[silver-UK][ Producer - Kevin Shirley]
Somewhere Back In Time - The Best Of: 1980-1989	Iron Maiden	05.2008	14[18]	58[6]	EMI 2147072	[gold-UK][ produced by Kevin Shirley , Steve Harris]
Flight 666	Iron Maiden	06.2009	15[3]	34[3]	EMI 6977572	[ produced by Kevin Shirley]
The Final Frontier	Iron Maiden	08.2010	1[1][6]	4[8]	EMI 6477722	[gold-UK][ produced by Kevin Shirley , Steve Harris]
From Fear to Eternity The Best of 1990 – 2010	Iron Maiden	06.2011	19[4]	-	EMI 0273622	[silver-UK][ produced by Martin Birch, Kevin Shirley, Steve Harris]
En Vivo!	Iron Maiden	04.2012	19[2]	80[1]	EMI 3015902	[ produced by Kevin Shirley]
Maiden England '88	Iron Maiden	04.2013	30[2]	148[1]	EMI 9736152	[ produced by Martin Birch]
The Complete Albums Collection 1980-88	Iron Maiden	10.2014	94[1]	-	Parlophone 2564622290	-
The Book of Souls	Iron Maiden	09.2015	1[1][12]	4[6]	Parlophone 0825646089246	[gold-UK][ produced by Kevin Shirley , Steve Harris]
Complete Albums Collection-1990-2015	Iron Maiden	06.2017	64[1]	-	Parlophone 0190295849498	-
The Book of Souls: Live Chapter	Iron Maiden	11.2017	17[2]	49[1]	Parlophone 0190295760885	[ produced by Kevin Shirley , Steve Harris]