Black Sabbath

Ten jeden z najważniejszych heavyrockowych zespołów wszechczasów powstał w 1967 r. w Birmingham w następującym składzie: Tony Iommi (właśc. Anthony Frank Iommi, ur. 19.02.1948 r. w Birmingham; gitara),"Ozzy" Osbourne (właśc. John Michael Osbourne, ur. 3.12.1948 r. w Birmingham; śpiew), Terry "Geezer" Butler (właśc. Terence Michael Butler, ur. 17,07.1949 r. w Birmingham; bas) i Bill Ward (właśc. William Thomas Ward, ur. 5.05.1948 r. w Birmingham; perkusja).
 

Rozpoczynał jako bluesowa formacja Polka Tulk, by zmienić póżniej nazwę na Earth i wreszcie - w 1969 r. - na Black Sabbath. Członkowie grupy wychowali się w muzycznie płodnej, środkowej Anglii. Przyjęta nazwa sugerowała ciężki, apokaliptyczny, choć jednocześnie oryginalny styl i stanowiła wyraz fascynacji muzyków - a szczególnie Butlera - magią, okultyzmem i związaną z nimi twórczością literacką Denisa Wheatleya. Wiele utworów z repertuaru zespołu mówiło o alternatywnych religiach i sposobach życia. Po nawiązaniu współpracy z menedżerem Jimem Simpsonem Black Sabbath podpisał kontrakt z firmą Fontana, oddziałem Philips Records.
 

Debiutancki singel "Evil Woman (Don't Play Your Games With Me)", nowa wersja przeboju grupy Crow, przeszedł zupełnie bez echa. Dużo lepiej poszło pierwszemu albumowi, Black Sabbath, który ukazał się 13 lutego (w piątek) 1970 r. pod szyldem Vertigo innego oddziału koncernu Philips. Dotarł do 9. miejsca na listach najlepiej sprzedawanych albumów w Wielkiej Brytanii i pozostał tam przez pięć miesięcy. Drugi album, Paranoid, wydany jesienią tego samego roku, został uznany póżniej za jedną z najważniejszych płyt w historii heavy metalu. Zawierał tak słynne kompozycje, jak "War Pigs", "Iron Man" czy przebojowy, tytułowy "Paranoid". Po nagraniu kolejnego udanego longplaya, Master Of Reality, zespół rozstał się ze swoim dotychczasowym menedżerem, którego zastąpił Patrick Meehan.
 

Jednak wytrwał on na stanowisku zaledwie 18 miesięcy, po czym zwolnił je dla Dona Ardena. Wydany w 1972 r. album Black Sabbath Vol 4 osiągnął 8. pozycję na listach brytyjskich i 13. na amerykańskich. Jego następca, Sabbath Bloody Sabbath, nagrany z udziałem Ricka Wakemana i przez wielu uważany za najdojrzalsze dzieło grupy, odniósł jeszcze większy sukces. Dobrą passę podtrzymał longplay Sabotage, wydany jesienią 1975 r. Jednak w zespole powoli zaczął narastać konflikt na linii Iommi - Osbourne. Gitarzysta skłaniał się ku dżwiękowym eksperymentom, bogatym aranżacjom, miał nawet zamiar wykorzystać w nagraniach Black Sabbath sekcję dętą. Osbourne był temu zdecydowanie przeciwny. Choć na albumie Technical Ecstasy styl grupy nie odbiegł drastycznie od prezentowanego wcześniej, niezadowolony wokalista postanowił opuścić kolegów. Podczas promocyjnego tournec pod koniec 1977 r. zastąpił go Dave Walker (eks-Savoy Brown).
 

W styczniu 1978 r. Osbourne powrócił do Black Sabbath, ale jak się wkrótce okazało nie na długo. Odszedł bowiem na stałe po zrealizowaniu longplaya Never Say Die, rozpoczynając pełną sukcesów karierę solową. W jego ślady poszedł początkowo "Geezer" Butler, zastąpiony przez Geoffa Nichollsa, ale powrócił jeszcze przed rozpoczęciem sesji nagraniowych kolejnego albumu. Na płycie Heaven And Hell zadebiutował w Black Sabbath Ronnie James Dio (ur. 10.07.1940 r. w Portsmouth w stanie New Hampshire, USA), były wokalista Elf i Rainbow. W nowym zespole nie zagrzał jednak długo miejsca, odchodząc w 1982 r. po zarejestrowaniu kolejnych dwóch albumów: Mob Rules i koncertowego Live Evil.
 

Przez krótki okres (1980-1982) przy perkusji zasiadał Vinnie Appice, brat Carmine'a Appice'a. W 1983 r. wokalistą Black Sabbath został Ian Gillan (z Deep Purple), a rolę perkusisty przejął (tylko na trasie koncertowej) Bev Bevan.
Album Born Again nie wskrzesił wcześniejszej dynamiki zespołu. W 1985 r. skład uległ kolejnej zmianie. Z członków-założycieli został tylko Tony Iommi, a prócz niego grali wówczas: Geoff Nichols (ur. w Birmingham; klawisze), Glenn Hughes (ur. 21.08.1952 r. w Cannock, w Anglii; śpiew), Gordon Copley (bas), zastąpiony wkrótce przez Dave'a Spitza (ur. w Nowym Jorku) i Eric Singer (ur. w Cleveland w stanie Ohio, USA; perkusja). Było to obiecujące zestawienie; Singer grał poprzednio w zespole Lity Ford, zaś Glen Hughes współpracował z legendarnymi grupami Misunderstood, Trapeze i Deep Purple.
 

W 1986 r. ten skład nagrał album Seventh Star, o zaskakująco bluesowym brzmieniu, z muzyką i tekstami Tony'ego Iommiego. Na początku kolejnej fali zmian składu Hughesa zastąpił Ray Gillen, amerykański wokalista, który nie nagrał jednak z Black Sabbath żadnego utworu.
 

Na albumach The Eternal Idol z 1987 r. oraz Headless Cross i Tyr, których producentem był znany perkusista Cozy Powell (nowy nabytek zespołu), wokalistą został Tony Martin. W tym okresie przez zespół przewinęło się wielu muzyków, m.in. basiści Bob Daisley, Joe Burt, Laurence Cottle i Neil Murray oraz grający na instrumentach klawiszowych Geoff Nicholls. Pod koniec 1991 r. sprzedaż płyt Black Sabbath spadła znacznie, a zespół coraz bardziej tracił wiarygodność. W związku z tym Iommi postanowił zatrudnić dawnego basistę grupy, Butlera. a także nakłonić do powrotu perkusistę Billa Warda. Ten jednak nie był zainteresowany ofertą. Ponieważ Cozy Powell odbywał rekonwalescencję po upadku z konia, kolejnym perkusistą grupy został... Vinnie Appice. Po wielu spekulacjach powrócił także do zespołu Ronnie Dio, co ostatecznie ustaliło skład. Już wkrótce okazało się jednak, że nic na długo.
 

Po nagraniu i promocji albumu Dehumanizer, w listopadzie 1992 r. doszło w Costa Mesa w Stanach Zjednoczonych do jednorazowego występu najsłynniejszego składu Black Sabbath, z Ozzym Osbournem i Billem Wardem. Urażony Dio po raz kolejny opuścił zespół. Odszedł także Vinnie Appice. Kwartet Iommi-Osbourne-Butler-Ward miał -wedle szeroko rozpowszechnianych zapowiedzi - nagrać nową płytę i wyruszyć na trasę koncertową. Jednak po dziewięciu miesiącach przygotowań, Osbourne wycofał się z tego przedsięwzięcia, motywując to przeszkodami prawnymi. W tej sytuacji wokalistą zespołu znów został Tony Martin, a perkusistą Bobby Rondinelli.
 

Pierwszym owocem kolejnej edycji Black Sabbath był album Cross Purposes, wydany na początku 1994 r. W czasie trasy promującej to wydawnictwo zespół zahaczył m.in. o Polskę, gdzie zagrał jeden koncert w Zabrzu. Pod koniec 1994 r. firma EMI wypuściła na rynek zestaw: kaseta wideo + CD, na których znalazł się zapis (wizyjny i dżwiękowy) jednego z koncertów tournee "Cross Purposes". U progu lata 1995 r. zespół powrócił longplayem Forbidden. 

Single
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Paranoid/The Wizard	Black Sabbath	07.1970	4[14]	61[8]	Vertigo 6059 010	[platinum-UK][written by Geezer Butler ,Tony Iommi, Ozzy Osbourne, Bill Ward][produced by Rodger Bain]
Iron man	Black Sabbath	01.1972	-	52[10]	Warner 7530 [US]	[silver-UK][written by Geezer Butler ,Tony Iommi, Ozzy Osbourne, Bill Ward][produced by Rodger Bain]
Never say die/ She's Gone	Black Sabbath	05.1978	21[6]	-	Vertigo SAB 001	[written by Black Sabbath][produced by Black Sabbath]
Hard road/Symptom Of The Universe	Black Sabbath	09.1978	33[4]	-	Vertigo SAB 002	[written by Black Sabbath][produced by Black Sabbath]
Neon knights/Children Of The Sea	Black Sabbath	06.1980	22[9]	-	Vertigo SAB 003	[written by Butler, Dio, Iommi, Ward][produced by Martin Birch]
Paranoid [reissue]/Snowblind	Black Sabbath	06.1980	14[12]	-	NEMS NESS 101	[written by Geezer Butler ,Tony Iommi, Ozzy Osbourne, Bill Ward][produced by Rodger Bain]
Die young/Heaven and hell	Black Sabbath	11.1980	41[7]	-	Vertigo SAB 004	[written by Butler, Dio, Iommi, Ward][produced by Martin Birch]
Mob rules/Die Young	Black Sabbath	10.1981	46[4]	-	Vertigo SAB 005	[written by Butler, Dio, Iommi][produced by Martin Birch]
Turn up the night/ Lonely Is The Word	Black Sabbath	01.1982	37[5]	-	Vertigo SAB 006	[written by Butler, Dio, Iommi][produced by Martin Birch]
Headless Cross/Cloak And Dagger	Black Sabbath	04.1989	62[2]	-	I.R.S. EIRS 107	[written by Black Sabbath][produced by Tony Iommi, Cozy Powell]
Devil And Daughter	Black Sabbath	07.1989	81[2]	-	I.R.S. EIRS 115	[written by Iommi, Powell, Martin][produced by Tony Iommi, Cozy Powell]
Feels Good To Me/Paranoid (Live)	Black Sabbath	09.1990	79[3]	-	I.R.S. EIRS 148	[written by Black Sabbath, Tony Martin][produced by Tony Iommi, Cozy Powell]
Turn up the night/ Lonely Is The Word	Black Sabbath	01.1982	37[5]	-	Vertigo SAB 006	[written by Butler, Dio, Iommi][produced by Martin Birch]
TV Crimes/Letters From Earth	Black Sabbath	06.1992	33[2]	-	I.R.S. EIRSP 178	[written by Butler, Dio, Iommi][produced by Mack]

Albumy
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Black Sabbath	Black Sabbath	03.1970	8[42]	23[65]	Vertigo VO 6	[platinum-US][gold-UK][produced by Rodger Bain]
Paranoid	Black Sabbath	09.1970	1[1][27]	12[70]	Verigo 6360 011	[4x-platinum-US][platinum-UK][produced by Rodger Bain]
Master of reality	Black Sabbath	08.1971	5[13]	8[43]	Verigo 6360 050	[2x-platinum-US][gold-UK][produced by Rodger Bain]
Black Sabbath Vol.4	Black Sabbath	09.1972	8[10]	13[31]	Verigo 6360 071	[platinum-US][gold-UK][produced by Black Sabbath ,Patrick Meehan]
Sabbath Bloody Sabbath	Black Sabbath	12.1973	4[11]	11[32]	WWA WWA 005	[platinum-US][gold-UK][produced by Black Sabbath ]
Sabotage	Black Sabbath	09.1975	7[7]	28[14]	Nems 9119 001	[gold-US][silver-UK][produced by Black Sabbath,Mike Butcher ]
We sold our sold for rock' n' roll	Black Sabbath	02.1976	35[5]	48[10]	Nems 6641 335	[2x-platinum-US][gold-UK][produced by Rodger Bain, Mike Butcher, Patrick Meehan, Black Sabbath]
Technical ecstazy	Black Sabbath	11.1976	13[6]	51[12]	Verigo 9102 750	[gold-US][produced by Black Sabbath]
Never say die	Black Sabbath	10.1978	12[6]	69[14]	Verigo 9102 751	[gold-US][produced by Black Sabbath]
Heaven and hell	Black Sabbath	04.1980	9[22]	28[24]	Verigo 9102 752	[platinum-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Black Sabbath Live at last	Black Sabbath	07.1980	5[15]	-	Nems BS 001	[produced by Patrick Meehan]
Mob rules	Black Sabbath	11.1981	12[14]	29[18]	Mercury 6V02119	[gold-US][gold-UK][produced by Martin Birch]
Live evil	Black Sabbath	01.1983	13[11]	37[12]	Verigo SAB 10	[produced by Tony Iommi and Geezer Butler]
Born again	Black Sabbath	09.1983	4[7]	39[16]	Verigo VERL 8	[produced by Black Sabbath, Robin Black ]
Seventh star	Black Sabbath	03.1986	27[5]	78[11]	Verigo VERH 29	[produced by Jeff Glixman]
The eternal idol	Black Sabbath	11.1987	66[1]	168[6]	Verigo VERH 51	[produced by Jeff Glixman, Vic Coppersmith-Heaven, Chris Tsangarides]
Headless cross	Black Sabbath	04.1989	31[2]	115[8]	IRS EIRSA 1002	[produced by Tony Iommi, Cozy Powell]
Tyr	Black Sabbath	09.1990	24[3]	-	IRS EIRSA 1038	[produced by Tony Iommi, Cozy Powell]
Dehumanizer	Black Sabbath	07.1992	28[2]	44[8]	IRS EIRSCD 1064	[produced by Reinhold Mack]
Cross purposes	Black Sabbath	02.1994	41[1]	122[2]	I.R.S. EIRSCD 1067	[produced by Leif Mases, Black Sabbath]
Forbidden	Black Sabbath	06.1995	71[1]	-	IRS EIRSCD 1072	[produced by Ernie C]
Reunion	Black Sabbath	10.1998	41[1]	11[18]	Epic 4919549	[platinum-US][silver-UK][produced by Thom Panunzio, Bob Marlette]
The best of	Black Sabbath	06.2000	24[9]	-	Metal Is RAWDD 145	[gold-UK]
Past Lives	Black Sabbath	09.2002	-	114[1]	Divine 84 561 [US]	[produced by Black Sabbath]
Greatest Hits 1970–1978	Black Sabbath	04.2006	-	96[10]	Rhino R2 73365	[produced by Black Sabbath, Rodger Bain, Patrick Meehan, Mike Butcher]
Black Sabbath: The Dio Years	Black Sabbath	04.2007	151[1]	54[9]	Rhino / Warner Bros. 8122-79992-4	[produced by Black Sabbath]
Greatest Hits	Black Sabbath	06.2009	19[5]	-	UMTV 2705880	[gold-UK][produced by Black Sabbath, Rodger Bain, Patrick Meehan, Mike Butcher]
Iron Man: The Best of Black Sabbath	Black Sabbath	06.2012	27[3]	-	UMC 3706150	[produced by Black Sabbath, Rodger Bain, Patrick Meehan, Mike Butcher]
13	Black Sabbath	06.2013	1[1][12]	1[1][15]	Vertigo 3735426	[gold-UK][produced by Rick Rubin]
The Ultimate Collection	Black Sabbath	11.2016	20[4]	-	Sanctuary BMGCAT2CD 83	[gold-UK]
The End: Live in Birmingham	Black Sabbath	11.2017	68[1]	-	Eagle EDGCD 678	[produced by Jeremy Azis]