Iron Butterfly

Amerykańska grupa, której udało się odnieść jeden z najbardziej zaskakujących sukcesów na fali progresywnej muzycznej rewolucji końca lat sześćdziesiątych. Chyba jako pierwsza użyła terminu "heavy" - w tytule swego debiutanckiego albumu z 1968 r.

 

Zespół założył Doug Ingle (ur. 9.09.1946 r. w Omaha w stanie Nebraska, USA; organy, śpiew) oraz Ron Bushy (ur. 23.09.1945 r. w Waszyngtonie, USA; perkusja), Darryl De Loach (śpiew), Jerry Penrod (bas) i Danny Weiss. Trzej ostatni zostali w 1968 r. zastąpieni przez Erica Branna (ur. 10.08.1950 r. w Bostonie w stanie Massachusetts, USA; gitara) i Lee Dormana (ur. 19.09.1945 r. w St. Louis w stanie Missouri, USA; bas, śpiew).

Drugi album grupy, In-A-Gadda-Da-Vida (In The Garden Of Eden), rozszedl się w wielomilionowym nakładzie i przez kilka lat był najlepiej sprzedającą się płytą wytwórni Atlantic. Tytułowy siedemnastominutowy temat zawierał wszystko, co bliskie sercom wyznawców późniejszego progresywnego rocka - prawdziwa manna z nieba dla miłośników kościelnego brzmienia organów Hammonda, indiańskich pomruków, świszczących gitarowych solówek najeżonych pogłosami i efektami specjalnymi, solidnego basu oraz perkusyjnej improwizacji rozciągniętej do granic przyzwoitości. Brzmiało to wówczas imponująco, ale z perspektywy dwudziestu lat niejeden krytyk pokręci dziś głową.
 

Kolejny album, Ball, zyskał niewiele ustępujące poprzedniemu uznanie. Zawierał staranniej dobrane tematy, w tym dynamiczne "It Must Be Love" i subtelne "Soul Experience". Po kiepskiej koncertowej płycie zespół opuścił Brann, zastąpiony przez dwóch gitarzystów: Larry'ego "Rhino" Reinhardta (ur.7.07.1948 r. na Florydzie) i Mike'a Pinerę (ur. 29.09.1948 r.w Tampa na Florydzie). Zespołowi nie udało się jednak powtórzyć sukcesów. Album Metamorphosis był przypadkowym zbiorem tematów, nagranym w okresie postępującej dezintegracji grupy.
 

Fuzja w 1975 r. w zmienionym składzie z Brannem, Bushym, Philem Kramerem (ur. 12.07.11952 r. w Youngtown w stanie Ohio, USA) i Howardem Reitzesem (ur. 22.03.1951 r. w Southgate w Kalifornii, USA) zaowocowała dwiema rozczarowującymi płytami długogrającymi, dowodzącymi ostatecznego kryzysu tożsamości Iron Butterfly. 

 

---

---

Amerykańska, kalifornijska grupa Iron Butterfly zawdzięcza trwałe miejsce w historii rocka jednej, za to niezwykłej płycie In-A-Gadda-Da-Vida (Atco, 1968).
Dzieło to było jednym z przełomowych dokonań w dziejach rocka, zwiastunem eklektyzmu art rocka i wyrazowej gwałtowności heavy metalu. Odniosło niespodziewany, oszałamiający sukces - utrzymało się na listach bestsellerów 140 tygodni i osiągnęło w Stanach czteromilionowy nakład, a na świecie - dwudziestopięciomilionowy. O jego powodzeniu przesądziła przede wszystkim wypełniająca stronę drugą, ponad siedemnastominutowa kompozycja tytułowa, In-A-Gadda-Da-Vida (tytuł był fonetycznym zapisem słów: In The Garden Of Eden). Podstawą był kapitalny riff sfuzzowanej gitary, a rzecz miała w sobie coś z psychodelicznego jamu, dźwiękowego szaleństwa, w którym znalazło się miejsce i na natchnione partie organów, w niektórych fragmentach nasycone duchem muzyki barokowej, w innych orientalizujące, i na zwracające uwagę pomysłowym wykorzystaniem efektów, jak fuzz i wah-wah, sola gitary, i na perkusyjne pandemonium rodem jakby z prymitywnego obrzędu religijnego, wzorowane zresztą na afrykańskiej mszy Missa Luba, i na niesamowite efekty brzmieniowe dodane np. w partii bębnów przez asystenta realizatora dźwięku, nieżyjącego już dziś Briana Rossa.
W późniejszych latach niezwykły utwór doczekał się wielu przeróbek; sięgnęły po niego zespoły tak różne, jak Slayer, The Residents, Nobody Else, Mojo Nixon & Skid Roper i nawet Boney M.
Niestety, żadna inna płyta Iron Butterfly nie powtórzyła sukcesu In-A-Gadda-Da-Vida i w 1971 roku formacja przestała istnieć. Później jednak kilkakrotnie wznawiała działalność. Także w tej chwili jest aktywna, a nadal kierują nią basista Lee Dorman i perkusista Ron Bushy, którzy grali na In-A-Gadda-Da-Vida. Różnie toczyły się ich losy, zanim odnowili współpracę.
 

Dorman grał przed laty - wraz z kubańskim gitarzystą Larrym "Rhino" Reinhardtem, również wywodzącym się z Iron Butterfly, w świetnym zespole Captain Beyond (z Rodem Evansem z Deep Purple jako wokalistą). Ale po jego rozwiązaniu więcej czasu poświęcał żeglarstwu niż muzyce. Bushy krótko kierował grupą Gold oraz w Northridge w Kalifornii otworzył studio nagrań Bushwack. W późniejszych latach został najpierw handlowcem w firmach Makita i Bosch, a następnie, po studiach w Platt College w Pasadenie, grafikiem komputerowym (już wcześniej objawił talent plastyczny, m.in. był współtwórcą kilku okładek płyt Iron Butterfly). A gdzie podziali się inni muzycy kolejnych składów Iron Butterfly? Doug Ingle, wokalista i organista, który zespół założył, uzależnił się od narkotyków i oskarżony o niepłacenie podatków stracił cały majątek. Długie lata zarabiał na życie jako menażer parkingu dla przyczep mieszkalnych, malarz pokojowy oraz administrator sali prób dla początkujących zespołów rockowych. W końcu jednak wrócił do muzyki i przystąpił do pracy nad autorskim albumem The Lighter Side Of Heavy, zapowiadając, że sygnuje go nazwą Carefeather, ale nagrań do dziś nie ukończył.
 

Gitarzysta Danny Weis, współtwórca Iron Butterfly, i basista Jerry Penrod stanęli na czele niezłej grupy Rhinoceros. Weis już sam kontynuował karierę w The Rascals, Blackstone, The Lincolns, Funk Attack i Danny Weis Project oraz współpracował z Lou Reedem, Alice Cooperem, Ianem Matthewsem, Burtonem Cummingsem i Alanem Gerberem. W latach dziewięćdziesiątych stworzył zespół grający podczas nabożeństw w kościele Arise Christian Center w Los Angeles. Zagrał małą rolę w filmie Róża (1980, reż. Mark Rydell), zainspirowanym przez biografię Janis Joplin. Z kolei Penrod został kierowcą autobusu w San Diego.
 

Wokalista Darryl De Loach znalazł zatrudnienie w branży gastronomicznej, ale w latach dziewięćdziesiątych wrócił do muzyki i przypomniał się niskonakładową płytą From The Hands Of Time (1995). Świetny gitarzysta Erik Braunn (znany też jako Erick Brann) kierował krótko zespołem Flintwhistle, do którego pozyskał DeLoacha i Penroda. Występował z jazzową grupą L.A. Jazz All Stars. Udzielał się jako muzyk sesyjny, komponował, działał jako producent nagrań. Zajmował się też intensywnie sportem, m.in. walkami Wschodu i boksem. Niestety, w lipcu 2003 roku zmarł w Los Angeles na serce.
 

Wokalista i gitarzysta Mike Pinera, następca Braunna w Iron Butterfly, w późniejszych latach grał m.in. w zespołach Ramatam, New Cactus Band, Thee Image, Classic Rock All Stars i u Alice Coopera. Jako solista firmował dwie płyty - Isla (Capricorn, 1978) i Forever (Spector, 1979). Działał też jako producent; w tej roli współpracował chociażby z grupą Black Oak Arkansas (wraz z Dormanem).
 

Phil Kramer, wokalista i basista, który był podporą odrodzonego Iron Butterfly działającego w połowie lat siedemdziesiątych, ukończył po odejściu z zespołu studia politechniczne i podjął pracę w korporacji Northrop Electronics - zajmował się systemami naprowadzającymi dla rakiet MX z głowicami nuklearnymi. 12 lutego 1995 roku zniknął w tajemniczych okolicznościach. Cztery lata później odnaleziono jego szczątki we wraku samochodu porzuconym w wąwozie na obrzeżach Los Angeles. Przyczyna jego śmierci nie została nigdy ustalona.
 

Keith Ellis, basista, który wspomagał Iron Butterfly w końcu lat siedemdziesiątych, zmarł podczas trasy grupy po Niemczech wskutek nadużycia alkoholu. Z kolei Derek Hilland, klawiszowiec składu z lat dziewięćdziesiątych, kontyuował karierę w grupie Whitesnake i w zespole Ricka Springfielda.

 

Single
Tytu³	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Unconscious power/Possesion	Iron Butterfly	04.1967	-	-	Atco 6573	[Written by: Doug Ingle,Ron Bushy David Weiss][produced by Richard Podolor,Brian Stone,Charles Green]
In-a-gadda-da-vida/Iron Butterfly theme	Iron Butterfly	07.1968	-	30[17]	Atco 6606	[Written by: Doug Ingle][produced by Richard Podolor]
Soul expierence/In the crowds	Iron Butterfly	01.1969	-	75[5]	Atco 6647	[Written by: Erik Braunn/Ron Bushy/Lee Dorman/Doug Ingle ][produced by Richard Podolor]
In the time of our lives/It must be love	Iron Butterfly	04.1969	-	96[2]	Atco 6676	[Written by: Ron Bushy/Doug Ingle][produced by Richard Podolor]
In-a-gadda-da-vida[r]	Iron Butterfly	05.1969	-	68[5]	Atco 6606	[Written by: Doug Ingle][produced by Richard Podolor]
I can' t help but to deceive you little girl/To be alone	Iron Butterfly	09.1969	-	118[2]	Atco 6712	[Written by: Ron Bushy/Doug Ingle][produced by Richard Podolor, Tom Dowd,Arif Mardin]
Easy rider [Let the wind pay the way]/Soilder in town	Iron Butterfly	09.1970	-	66[6]	Atco 6782	[Written by: Erik Braunn/Ron Bushy/Lee Dorman/Robert Edmonson/Doug Ingle][produced by Richard Podolor]
Silly Sally/Stone believer	Iron Butterfly	04.1971	-	-	Atco 6818	[Written by: Mike Pinera, Malcolm Jones][produced by Brad Shapiro, Dave Crawford]
Beyond the milky way/Get it out	Iron Butterfly	12.1975	-	108[3]	MCA 40 493	[Written by: Erik Braunn/Ron Bushy/Phil Kramer/ Bill DeMartinez][produced by Iron Butterfly]

Albumy
Tytu³	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Heavy	Iron Butterfly	03.1968	-	78[49]	Atco 227	[produced by Charles Greene; Brian Stone]
In-a-gadda-da-vida	Iron Butterfly	07.1968	-	4[140]	Atco 250	[4x-platinium-US][silver-UK][produced by Don Casale]
Ball	Iron Butterfly	02.1969	-	3[44]	Atco 280	[gold-US][produced by Jim Hilton]
Iron Butterfly Live	Iron Butterfly	05.1970	-	20[23]	Atco 318	[produced by Richard Podolor]
Metamorphosis	Iron Butterfly	08.1970	-	16[23]	Atco 339	[produced by Richard Podolor]
The best of Iron Butterfly/Evolution	Iron Butterfly	12.1971	-	137[6]	Atco 369	[produced by Brian Stone, Charles Greene, Jim Hilton, Richard Podolor]
Scorching beauty	Iron Butterfly	02.1975	-	138[6]	MCA 465	[produced by Denny Randell]