Led Zeppelin

Brytyjski kwartet założony w październiku 1968 r. przez gitarzystę Jimmy’ego Page’a (właśc. James Patrick Page, ur. 9.01.1944 r. w Fleston w hrabstwie Middlesex, Anglia) po rozpadzie jego poprzedniego zespołu - The Yardbirds. John Paul Jones (wlaśc. John Baldwin, ur. 3.01.1946 r. w Sidcup w hrabstwie Kent; bas, klawisze), szanowany aranżer i muzyk sesyjny, szybko zastąpił drugiego członka-założyciela, Chrisa Dreję. Nadzieje na zaangażowanie wokalisty Terry’ego Reida spełzły na niczym z powodu prawnych aspektów kontraktu. Reid wielkodusznie zarekomendował Roberta Planta (ur. 20.08.1948 r. w West Bromwhich w hrabstwie Staffordshire), wówczas lidera walczącej o przetrwanie grupy z Midlands, działającej pod nazwą Hobbstweedle. Ten z kolei wprowadził perkusistę Johna Bonhama (ur. 31.05.1948 r. w Redditch w hrabstwie Worcestershire, zm. 25.09.1980 r. w Windsorze), kiedy B.J. Wilson, któremu najpierw zaproponowano udział w zespole, wolał pozostać w Procol Harum. Kwartet bardzo szybko zgrai się i osiągnąwszy wyjątkowe sukcesy jako New Yardbirds, przyjął ostatecznie nazwę Led Zeppelin. Keith Moon z zespołu The Who zażartował bowiem oceniając szanse zespołu, że prawdopodobnie runą w dół jak ołowiany (lead - czyt. led) sterowiec Zeppelin.

 Uzbrojona w prestiżowy kontrakt z wytwórnią Atlantic Records grupa odbyła tournee po USA u boku Vanilla Fudge jeszcze przed wydaniem w 1969 r. debiutanckiego albumu Led Zeppelin, który okazał się prawdziwą sensacją. Zawierał kilka wyjątkowo oryginalnych kompozycji, takich jak „Good Times, Bad Times”, „Communication Breakdown”, „Dazed And Confused”, stanowiących pozostałość z okresu The Yardbirds, a także udane interpretacje standardów rhythm’n’bluesowych: „I Can’t Quit You” i „You Shook Me”. Płyta rywalizowała z albumem Jeffa Becka Truth o to, która z nich jest lepszym przykładem angielskiego blues-rocka. Wydaje się, że zespół założony przez Page’a wygrał to współzawodnictwo. Jego zwalającej z nóg sprawności dorównywał ekspresyjny i łkający głos Planta.

Połączenie tych dwóch elementów dało szczególnie dobry rezultat na wydanej jesienią 1969 r. płycie Led Zeppelin II. Grupa była już wtedy na czołówkach gazet, a jej koncerty przyciągały niezliczone tłumy w całych Stanach. Porywający zestaw utworów z tego longplaya potwierdził jedynie fakt, że zespół praktycznie nie ma sobie równych. Otwierająca go kompozycja „Whole Lotta Love”, niedbale zakamuflowana wersja „You Need Love” Williego Dixona, przeszła do klasyki rocka, podczas gdy inne: „Livin’ Lovin’ Maid” i „Moby Dick” - popisowy numer Bonhama -stały się żelaznymi punktami wczesnego repertuaru koncertowego Led Zeppelin. Odmienne, bardziej subtelne oblicze grupa przedstawiła w kompozycjach „Thank You” i „What Is And What Should Never Be”.

Stanowiły one zapowiedź tego, co oczekiwało słuchacza na kolejnym longplayu Led Zeppelin III, wydanym jesienią 1970 r. Przygotowania do nagrania tej płyty odbywały się w domku letniskowym Bron-Y-Aur w Snowdon (uwiecznionym w „Bron-Y-Aur Stomp”), a panująca tam pastoralna atmosfera przeniknęła piękne akustyczne kompozycje „That’s The Way” i „Tangerine”. „The Immigrant Song” i „Gallow’s Pole” ukazały z kolei tradycyjną werwę zespołu, a „Since I’ve Been Loving You” utwierdził fanów w przekonaniu, że muzycy doskonale czują bluesa. Ukazanie się albumu umocniło pozycję Led Zeppelin jako jednej z najlepszych grup na świecie. Podczas koncertów zmysłowość Planta i jego powierzchowność Adonisa stanowiły doskonałe tło dla bardziej zmiennego charakteru Page’a. Obaj w pełni panowali na scenie; wszechstronności gitarzysty dorównywał jedynie niczym nieskrępowany śpiew wokalisty.

 Potwierdzeniem coraz większych sukcesów zespołu był pochodzący z końca 1971 r. longplay Led Zeppelin, znany także pod nazwami „Four Symbols”, „Runes Album” czy „Zoso”, jako że nie miał oficjalnego tytułu. Album ten zawierał m.in. mający charakter hymnu „Stairway To Heaven”, który słusznie uważa się za prawdziwe magnum opus heavy rocka; nadal wygrywa on rozmaite sondaże, a pamiętny wstęp ciągle pozostaje pierwszą przeszkodą dla każdego początkującego gitarzysty. Aprobata, z jaką spotkała się ta ambitna kompozycja, początkowo przyćmiła pozostałą zawartość albumu, choć obecnie wyśmienity „When The Levee Breaks” również uważa się za arcydzieło, choćby za sprawą gry na perkusji Bonhama, która później była wielokrotnie naśladowana. „Black Dog” i „Rock’N’Roll” ukazywał szczytową formę zespołu, a „The Battle Of Evermore” wyróżnił się udziałem wokalistki Fairport Convention - Sandy Denny.

Jednak entuzjazm, jaki wzbudził ten album, przybladł nieco w przypadku longplaya Houses Of The Holy, wydanego wiosną 1973 r. Krytycy zgłaszali zastrzeżenia do jego muzycznego zróżnicowania; płyta zawierała ludowe ballady, reggae i soul. Kiedy jednak moc, do której grupa wszystkich przyzwyczaiła, została uwolniona z pęt - w szczególności w utworze „No Quarter” - efekt był imponujący. Promujące album tournee po USA pobiło wszelkie poprzednie rekordy frekwencji. Dochody z niego pomogły sfinansować film The Song Remains The Same, który powstał w 1976 r. Umożliwiły także zespołowi założenie własnej wytwórni płytowej pod nazwą Swan Song, co z kolei dało mu absolutną niezależność artystyczną. Do współpracy z nową firmą zostali zaproszeni tacy wykonawcy jak Bad Company, Pretty Things i Maggie Bell.

Wydany wiosną 1975 r. podwójny album Physical Grąffitti dał szerokie pole do popisu rozległym zainteresowaniom kwartetu. Muzyka na tym wydawnictwie była niezwykle różnorodna;
od agresywnego hard rocka („Custard Pie” i „Sick Again”) do pseudomistycznego eksperymentalizmu („Kashmir”). Kipiący życiem „Trampled Underfoot” dołączył do stale rosnącego zbioru niezrównanych wykonań, a „In My Time Of Dying” ukazał niesłabnące zrozumienie progresywnego bluesa. Tuż po ukazaniu się albumu rozpoczęły się występy zespołu w wypełnionych po brzegi salach w Anglii. Prób przed planowanym światowym tournee zaniechano jednak, gdyż w sierpniu 1975 r. Plant odniósł rozległe obrażenia w wypadku samochodowym. Nowy album został przygotowany podczas jego rekonwalescencji, jednak kłopoty związane z projektem okładki opóźniły ukazanie się płyty na rynku. Już same zamówienia z góry zapewniły wydanemu - wreszcie - wiosną 1976 r. longplayowi Presence „platynowy” status, lecz płyta rozczarowała, zaś jej sprzedaż w Anglii była wyraźnie niższa od spodziewanej. Dziesięciominutowy huragan „Achilles Last Stand” był doprawdy wyjątkowym osiągnięciem, lecz pozostałe utwory nie wznosiły się ponad poprawność. Brakowało im dynamiki i oryginalności, do jakiej Led Zeppelin przyzwyczaili wcześniej słuchaczy.

W 1977 r. zespół rozpoczął odkładane wcześniej tournee po USA, lecz 27 lipca do Roberta Planta dotarła wiadomość, że jego pięcioletni syn Karac zmarł na infekcję wirusową. Pozostałe koncerty zostały odwołane, co wywołało falę spekulacji na temat rozpadu grupy.
Przez ponad rok Led Zeppelin praktycznie milczeli, lecz pod koniec 1978 r. muzycy polecieli do należących do kwartetu ABBA Polar Studios w Sztokholmie. Pomimo braku jednoznacznie zdefiniowanego stylu nagrany tam longplay In Through The Out Door był bardzo dobrą płytą, na której rolę artystycznego spoiwa odegrał John Paul Jones. Dwa koncerty na festiwalu w Knebworth w Anglii stanowiły preludium do krótkiego tournee po Europie, w czasie którego grupa zaprezentowała dość surowe brzmienie, zainspirowane po części eksplozją punka. Później podjęto próby przed nową trasą po USA, lecz 25 września 1980 r. przerwała je niespodziewana tragedia. John Bonham zmarł, dławiąc się podczas snu własnymi wymiocinami.

4 grudnia wytwórnia Swan Song ogłosiła, że grupa formalnie wycofała się z życia artystycznego. Dwa lata później na rynku ukazał się zbiór archiwalnych nagrań zespołu zatytułowany Coda. Jones został wziętym producentem, a Plant rozpoczął bardzo udaną karierę solisty, zapoczątkowaną albumem Pictures At Eleven. Page napisał muzykę do filmu Death Wish 2, a po krótkim ponownym mariażu z Plantem w The Honeydrippers założył w 1984 r. z Paulem Rodgersem grupę The Firm, która jednak nie przetrwała zbyt długo. Później wraz z Jasonem Bonhamem, synem Johna, utworzył The Jimmy Page Band w celu promocji swego solowego longplaya Outrider. Pomimo ponownego wzrostu zainteresowania zespołem, szczególnie w następstwie retrospektywnych kompilacji Remasters i Led Zeppelin Boxed Set II, zaklinania by ponownie przywrócić jedność grupy nie zdały się na nic. W zamian za to fani otrzymali wątpliwy (choć udany) substytut w postaci mariażu Jimmy’ego Page’a i Davida Coverdale’a, a nieco później sensacyjny i bliższy ideałowi projekt Jimmy Page & Robert Plant Unledded. Jednak w tym drugim przypadku aż cisnęło się na usta pytanie, dlaczego do współpracy nie zaproszono Johna Paula Jonesa.
 Komercyjny sukces Led Zeppelin nie ulega wątpliwości, a zespół jest słusznie uważany za jedną z najbardziej innowacyjnych grup rocka. Katalog jego utworów nadal stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń muzyków.
28.11.1995 r. zmarł współtwórca potęgi kwartetu - jego wieloletni menedżer Peter Grant.

Single
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Good times bad times/Communication breakdown	Led Zeppelin	03.1969	-	80[4]	Atlantic 2613	[written by Jimmy Page, John Paul Jones, John Bonham, Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Whole lotta love/Living loving maid [She's just a woman]	Led Zeppelin	11.1969	-	4[15] side B:65[5]	Atlantic 2690	[gold-US][written by John Bonham ,Willie Dixon, John Paul Jones, Jimmy Page, Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Immigrant song/Hey,hey,what can i do	Led Zeppelin	11.1970	-	16[13]	Atlantic 2777	[written by Jimmy Page, Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Black dog/Misty mountain hop	Led Zeppelin	12.1971	-	15[12]	Atlantic 2849	[written by Jimmy Page, Robert Plant,John Paul Jones][produced by Jimmy Page]
Rock and roll/Four sticks	Led Zeppelin	03.1972	-	47[7]	Atlantic 2865	[written by John Bonham, John Paul Jones, Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Over the hills and far away/Dancing days	Led Zeppelin	06.1973	-	51[8]	Atlantic 2970	[written by Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
D' yer maker/The crunge	Led Zeppelin	10.1973	-	20[16]	Atlantic 2986	[written by John Bonham, John Paul Jones, Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Trampled underfoot/Black country woman	Led Zeppelin	04.1975	-	38[7]	Swang Song SS 70 102	[written by John Paul Jones, Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Fool in the rain/Hot dog	Led Zeppelin	12.1979	-	21[13]	Swang Song SS 71 003	[written by John Paul Jones, Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Whole lotta love	Led Zeppelin	09.1997	21[5]	-	Atlantic MIUCT 6149
Stairway to Heaven	Led Zeppelin	11.2007	37[8]	-	Atlantic MIUCT 6148	[written by Jimmy Page ,Robert Plant][produced by Jimmy Page]
Kashmir	Led Zeppelin	11.2007	80[3]	-	WEA MIUCT 6147	[written by Jimmy Page ,Robert Plant,John Bonham][produced by Jimmy Page]

[silver-UK]

Albumy
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Led Zeppelin I	Led Zeppelin	01.1969	6[84]	10[95]	Atlantic SD 8216	[8x-platinum-US][2x-platinum-UK][ produced by Jimmy Page]
Led Zeppelin II	Led Zeppelin	10.1969	1[1][146]	1[7][98]	Atlantic SD 8236	[12x-platinum-US][4x-platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Led Zeppelin III	Led Zeppelin	10.1970	1[4][43]	1[4][42]	Atlantic SD 7201	[6x-platinum-US][platinum-UK[ Producer - Jimmy Page]
Led Zeppelin IV	Led Zeppelin	09.1971	1[2][162]	2[259]	Atlantic SD 7208	[23x-platinum -US][6x-platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Houses of the holy	Led Zeppelin	03.1973	1[2][13]	1[2][99]	Atlantic SD 7255	[11x-platinum-US][platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Physical graffiti	Led Zeppelin	03.1975	1[1][30]	1[6][45]	Swan Song SS 8416	[16x-platinum-US][2x-platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Presence	Led Zeppelin	03.1976	1[1][14]	1[2][30]	Swan Song SS 2-200	[3x-platinum-US][platinum-UK][produced by Jimmy Page]
The songs remains the same	Led Zeppelin	10.1976	1[1][17]	2[48]	Swan Song SS 2-201	[4x-platinum-US][platinum-UK][produced by Jimmy Page]
In through the out door	Led Zeppelin	08.1979	1[2][16]	1[7][41]	Swan Song SD 16 002	[6x-platinum-US][platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Coda	Led Zeppelin	12.1982	4[7]	6[16]	Swan Song 90051	[platinum-US][silver-UK][produced by Jimmy Page]
Led Zeppelin [box set]	Led Zeppelin	11.1990	48[2]	18[20]	Atlantic 82 144	[10x-platinum-US][silver-UK][produced by Jimmy Page]
Remasters	Led Zeppelin	10.1990	10[100]	47[12]	Atlantic 82 371	[2x-platinum-US][2x-platinum-UK][produced by Jimmy Page]
Led Zeppelin Boxed Set 2	Led Zeppelin	09.1993	56[1]	87[2]	Atlantic 82 477	[gold-US][produced by Jimmy Page]
BBC sessions	Led Zeppelin	11.1997	23[20]	12[20]	Atlantic 83 061	[2x-platinum-US][silver-UK][produced by Jimmy Page]
Early days-The best of Led Zeppelin Volume One	Led Zeppelin	12.1999	55[10]	71[26]	Atlantic 83 268	[platinum -US][produced by Jimmy Page]
Latter days-The best of Led Zeppelin Volume Two	Led Zeppelin	04.2000	40[3]	81[6]	Atlantic 83 278	[produced by Jimmy Page]
Early Days & Latter Days: The Best Of Led Zeppelin Volume One And Two	Led Zeppelin	03.2003	11[45]	114[68]	Atlantic 83619	[produced by Jimmy Page][gold-UK]
How the west was won	Led Zeppelin	06.2003	5[13]	1[1][16]	Atlantic 83 587	[platinum-US[gold-UK]	[produced by Jimmy Page]
Mothership	Led Zeppelin	12.2007	4[64]	7[291]	Atlantic 8122799615 [UK]	[2x-platinum-US[3x-platinum-UK]	[produced by John Paul Jones, Jimmy Page, and Robert Plant]
Celebration Day	Led Zeppelin	12.2012	4[13]	9[18]	Atlantic/Rhino/Swan Song 8122797099 [UK]	[platinum-UK]	[produced by Jimmy Page]
Celebration Day	Led Zeppelin	12.2012	4[13]	9[18]	Atlantic/Rhino/Swan Song 8122797099 [UK]	[platinum-UK]	[produced by Jimmy Page]
Coda	Led Zeppelin	08.2015	9[2]	-	Rhino 0081227955854 [UK]	-
In Through the Out Door	Led Zeppelin	08.2015	12[2]	-	Rhino 0081227955816 [UK]	-
The Complete BBC Sessions	Led Zeppelin	09.2016	3[2]	-	Rhino 0081227943899 [UK]	-