Telly Savalas

 Telly Savalas, właśc. Aristotelis Savalas (ur. 21 stycznia 1922r w Garden City, zm. 22 stycznia 1994r w Universal City) - amerykański aktor filmowy pochodzenia greckiego; występował w roli porucznika Kojaka w popularnym serialu telewizyjnym z lat 70-tych XX wieku. Nominowany do nagrody Oscara za drugoplanową rolę w filmie Ptasznik z Alcatraz (1962; reż. John Frankenheimer).


Telly Savalas urodził się jako drugie z pięciorga dzieci emigrantów z Grecji, Christiny i Nicka Savalasów. W 1940 ukończył szkołę średnią w Floral Park na Long Island. Później uczęszczał na Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku, gdzie studiował język angielski i psychologię. Dyplom uzyskał w 1948r. W międzyczasie przez 3 lata (1943–1946) służył w Armii Stanów Zjednoczonych. Po wojnie pracował w radiu, prowadząc popularny program.

Jako aktor debiutował w telewizji w wieku 37 lat. Na przełomie lat 50. i 60-tych pojawiał się gościnnie w szeregu popularnych seriali telewizyjnych, m.in. Nietykalni, Prawo Burke’a, Ścigany, Bonanza, Strefa mroku, Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem. Jako aktor filmowy zadebiutował w 1961 rolą w dramacie Młodzi dzicy w reżyserii Johna Frankenheimera, gdzie gwiazdą był Burt Lancaster. Rok później zagrał w kolejnym filmie Frankenheimera pt. Ptasznik z Alcatraz (1962). Rola w nim przyniosła mu jedyną w karierze nominację do Oscara. W następnych latach otrzymał kolejne filmowe propozycje stając się jedną z czołowych gwiazd Hollywoodu. W 1964 reżyser George Stevens zaproponował mu rolę Poncjusza Piłata w epickim filmie biblijnym Opowieść wszech czasów (1965). Stevens postawił jeden warunek; Savalas miał zgolić do tej roli włosy. Aktor zgodził się bez wahania. I tak już pozostało; Savalas golił włosy codziennie przez resztę życia, a łysina stała się z czasem jego znakiem firmowym. 

Na przełomie lat 60. i 70-tych stworzył swoje najsłynniejsze filmowe kreacje grając w dziełach, które przeszły do historii kina. W 1967 w kultowym filmie wojennym Roberta Aldricha pt. Parszywa dwunastka zagrał wyrazistą postać sadystycznego skazańca Archera Maggotta. Następną znaną kreacją Savalasa była rola Blofelda - przeciwnika Jamesa Bonda w filmie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości (1969). Rok później wystąpił w popularnej komedii wojennej Złoto dla zuchwałych (1970; reż. Brian G. Hutton). W 1973 zagrał diabła w horrorze Mario Bavy Dom egzorcyzmów.

Jednak największą sławę przyniosła Savalasowi rola porucznika Theodore „Theo” Kojaka w serialu telewizyjnym Kojak. W latach 1973‒1978 powstało 118 odcinków serialu. Rola ta uczyniła z Savalasa jednego z najbardziej rozpoznawalnych aktorów na świecie - utożsamianego właśnie z tą postacią. Kojak - nowojorski policjant z wydziału zabójstw; niezwykle elegancki i opanowany z nieodłącznym lizakiem-kuleczką w ustach, w przyciemnionych okularach i charakterystyczną łysiną stał się z czasem jedną z ikon popkultury. Rola Kojaka oprócz olbrzymiej popularności przyniosła Savalasowi dwa Złote Globy (w 1975 i 1976) i dwie nominacje do tej nagrody (w 1977 i 1978), oraz nagrodę Emmy w 1974.

Po sukcesie serialu nie udało mu się już właściwie stworzyć żadnej znaczącej kreacji. Do najbardziej znanych filmów z późniejszego okresu kariery należą: Po tragedii Posejdona (1979), Ucieczka na Atenę (1979) i Wyścig armatniej kuli II (1984). Pod koniec lat 80. wystąpił w kontynuacjach Parszywej dwunastki, w roli mjr. Wrighta – zastępując zmarłego Lee Marvina. Również w latach 80. powrócił do roli Kojaka. W latach 1985-1990 powstało 6 pełnometrażowych filmów o przygodach nowojorskiego policjanta. Pomimo ciężkiej choroby pozostawał aktywny do ostatnich tygodni życia. Dwa ostatnie filmy, w których się pojawił, miały swoje premiery już po jego śmierci.

Oprócz kariery aktorskiej odniósł międzynarodowy sukces jako piosenkarz. W 1975 roku z własną wersją utworu „If” z repertuaru amerykańskiej grupy Bread osiągnął 1 miejsce na listach przebojów w Wielkiej Brytanii. Światowe powodzenie zapewnił mu kolejny cover „Some Broken Hearts Never Mend” (z repertuaru Dona Williamsa), wylansowany w 1980 roku.

Jego brat George również był aktorem; grał u boku Telly'ego w Kojaku. Savalas był ojcem chrzestnym aktorki Jennifer Aniston.

W 1989 w czasie rutynowych badań wykryto u Savalasa raka. Przeszedł pomyślną operację, jednak wkrótce pojawiły się przerzuty. Zmarł w dzień po swoich urodzinach, 22 stycznia 1994 w wyniku komplikacji związanych z rakiem pęcherza moczowego i rakiem gruczołu krokowego. Został pochowany na Forest Lawn - Hollywood Hills Cemetery w Los Angeles.

Single
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
If/You And Me Against The World	Telly Savalas	02.1975	1[2][9]	-	MCA 174	[written by David Gates][produced by Snuff Garrett]
You've Lost That Lovin' Feelin'/How Insensitive	Telly Savalas	05.1975	47[3]	-	MCA 189	[written by Phil Spector, Barry Mann, Cynthia Weil][produced by Snuff Garrett]

Albumy
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Telly	Telly Savalas	03.1975	12[10]	117[8]	MCA MCF 2699	[produced by Snuff Garrett]