Nirvana

Korzenie nieistniejącej od prawie 15 lat kultowej amerykańskiej formacji Nirvana sięgają roku 1983. Wtedy w położonym w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych miasteczku Aberdeen, z pomocą basisty grupy The Melvins Buzza Osbourne'a poznali się dwaj przyszli założyciele zespołu Nirvana.


16-letni wówczas Kurt Cobain i o dwa lata starszy Krist Novoselic. Dzielone przez nich zauroczenie amerykańskim punk rockiem zaowocował powstaniem w 1985 roku duetu Sellout, który przetrwał zaledwie kilka miesięcy. Kolejne projekty z najróżniejszymi perkusistami w składzie funkcjonowały do początku roku 1988, kiedy z Chadem Channingiem jako bębniarzem uformowała się Nirvana.

Pierwszym wydawnictwem zespołu był siedmiocalowy singiel zawierający utwory "Love Buzz" i "Big Cheese", który ukazał się nakładem wytwórni Sub Pop w roku 1988 roku. Ten sam label w czerwcu następnego roku wydał długogrający debiut Amerykanów "Bleach". Płyta, którą wyprodukował odpowiedzialny za pierwsze dema grup Jack Endino brzmiała jak próba połączenia tradycji rocka z surowym garażowym punk rockiem reprezentowanym wtedy przez takie grupy jak Mudhoney czy Pixies. I to właśnie ci drudzy dla Nirvany wydają się być największą inspiracją.

- Pamiętam jak Nirvana cały czas wypatrywała tej nazwy - powiedział w rozmowie z VH1 Thurston Moore, lider grupy Sonic Youth, z którą Nirvana odbyła w 1990 roku wspólną trasę. - Mówiłem wtedy do nich "żartujecie sobie?". Ale oni tak na poważnie, bo kupowali bootlegi Pixies w trakcie trasy.

W trakcie nagrywania "Bleach" do zespołu dołączył drugi gitarzysta - Jason Everman, który był szkolnym znajomym Channinga. I choć nie zagrał on w żadnym utworze, który trafił na "Bleach", jednak został jako jeden z muzyków grających na albumie wymieniony. Channing tłumaczył później, że tym gestem grupa chciała, by Jason szybko się zaaklimatyzował. Wiadomo także, że Everman pożyczył kapeli pewną sumę pieniędzy niezbędną do dokończenia sesji nagraniowej debiutu. W zespole nie zagrzał jednak zbyt długo miejsca gdyż został z niego usunięty jeszcze w tym samym roku.

Rok 1990 przyniósł zmianę wydawcy. Nirvana rozwiązała umowę z Sub Pop i za radą Kim Gordon z Sonic Youth podpisała kontrakt z dużym wydawnictwem DGC Records. Grupa rozpoczęła też nagrywanie nowego albumu z czym związane były liczne zmiany na stanowisku perkusisty. Z kapeli odszedł Channing, którego na krótko zastąpił Dale Crover z The Melvins, następnie Nirvana zatrudniła bębniarza Mudhoney Dana Petersa, z którym nagrała piosenkę "Silver". Kilka tygodniu później za sprawą tej samej osoby dzięki której Kurt poznał Krisa do Nirvany trafił były członek hardcore'owej formacji Scream - Dave Grohl. W takim składzie Nirvana pozostał już do samego końca.

"Nevermind" - najsłynniejszy, wydany w 1991 roku album Nirvany - został nagrany w Viga Madison, studiu należącym do producenta. Płytę wyprodukował Butch Vig, ale ostatecznym miksem zajął się Andy Wallace, współpracownik thrashmetalowej formacji Slayer. Członkowie zespołu wielokrotnie narzekali, że brzmienie, jakie płycie nadał Wallace, było zbyt wygładzone, mało szorstkie i jazgotliwe.

Wydawca płyty liczył, że album sprzeda się w podobnym nakładzie, co wypuszczona na rynek również przez DGC płyta Sonic Youth "Goo", czyli około 250 tysięcy kopii. Jednak już po dwóch miesiącach od premiery sprzedało się 400 tysięcy egzemplarzy "Nevermind". 11 stycznia 1992 roku, deklasując "Dangerous" Michaela Jacksona, płyta trafiła na pierwsze miejsce listy Billboardu. Do dzisiaj na całym świecie sprzedało się około 10 milionów egzemplarzy albumu.

Wielki sukces "Nevermind" utorował drogę dla innych alternatywnych gitarowych formacji. Soundgarden, Mudhoney, L7, Pearl Jam, wszyscy oni zostali zamknięci wraz z Nirvaną w stylistyce określanej jak grunge.

Nirvana okrążając glob dała liczne koncerty występując m.in. w Anglii, Nowej Zelandii, Japonii i na Hawajach, gdzie Cobain poślubił skandalizującą wokalistkę Courtney Love. 18 sierpnia 1992 roku na świat przyszło ich jedyne dziecko - córka, Frances Bean. Dużym echem odbił się występ, jaki trio dało w trackie rozdania nagród MTV w roku 1992, w trakcie którego Cobain zniszczył instrumenty i wszedł w otwarty konflikt z Axlem Rosem, liderem Guns N' Roses.

Kolejnym wydawnictwem zespołu była kompilacja "Intesticide", zawierająca niepublikowane wcześniej utwory Nirvany z lat 1989-1991, oraz singiel nagrany wspólnie z chicagowskim zespołem The Jesus Lizard. Na opakowaniu płyty znalazła się też napisana przez Cobaina linijka: "Jeśli jesteś rasistą, seksistą lub homofobem, nie chcemy, żebyś kupował nasze nagrania".

Na kolejny regularny album formacji trzeba było czekać do roku 1993. Producentem "In Utero" został współpracownik Pixies, Steve Albini. W powstawanie płyty od początku wtrącała się wytwórnia, która najpierw wywarła na zespole nacisk by zmienił planowany tytuł krążka "I Hate Myself And I Want To Die" na mniej drapieżny. Dużo mówiło się też o konflikcie na linii Albini - wydawca. W ostateczności Nirvana produkcję dzieła dokończyła ze Scott Littem. Oficjalnie poinformowano, że z poprzednim producentem współpracę zakończono gdyż zespół nie był zachwycony brzmieniem, jakie krążkowi nadał Albini.

Longplay "In Utero" z miejsca trafił na pierwsze miejsce listy Bilboardu i pokazał bardziej drapieżne i żywiołowe oblicze formacji. Dwa miesiące później zespół nagrał w Nowym Jorku akustyczną sesję dla MTV. Wydana w grudniu 1993 roku "MTV Unplugged in New York” zawierała w większości mniej popularne kompozycje z pierwszej i trzeciej płyty zespołu oraz kilka coverów.

Od dłuższego czasu Kurt Cobain przejawiał niechęć do popularności jaką cieszyła się Nirvana, mówiło się o jego chorobie psychicznej i problemach z narkotykami. W trakcie odbywania europejskiej trasy promującej "In Utero" w Rzymie wokalista trafił do szpitala w stanie śpiączki spowodowanej pomieszaniem alkoholu i środków usypiających. Po odzyskaniu przytomności, wrócił do USA. 5 kwietnia 1994 roku odebrał sobie życie strzałem z pistoletu.

Śmierć Cobaina oznaczała koniec Nirvany. Grohl założył grupę Foo Fighters, a Novoselic powołał do życia zespoły Sweet 75, oraz Eyes Adrift, obecnie jest członkiem grupy Flipper. Po 1994 roku wydano kilka nagrań live zespołu, płyt DVD i boksów zawierających niepublikowane nagrania i wersje demo. W trakcie swojej krótkiej działalności Nirvana zdobyła pięć nagród MTV, a teledysk "Smells Like Teen Spirit" z albumu "Nevermind" został wpisany do księgi rekordów Guinnessa jako najczęściej emitowany w MTV Europa.

Single
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Silver/ Dive	Nirvana	02.1991	90[1]	-	No-Label MIUCT 2082	[written by Kurt Cobain][produced by Jack Endino]
Smells like teen spirit/Even in his youth	Nirvana	11.1991	7[130]	6[20]	Geffen USGF 19942501	[platinium-US][platinum-UK][written by Kurt Cobain/Nirvana][produced by Butch Vig/Nirvana]
Come as you are/Drain you [live]	Nirvana	03.1992	9[12]	32[18]	DGC DGCS 7	[silver-UK][written by Nirvana][produced by Butch Vig/Nirvana]
Lithium/Been a son [live]	Nirvana	07.1992	11[7]	64[9]	DGC DGCS 9	[written by Kurt Cobain/Dave Grohl/Chris Novoselic][produced by Butch Vig/Nirvana]
Silver (EP)	Nirvana	12.1992	77[2]	-	No-Label MIUCT 2082	[written by Kurt Cobain][produced by Jack Endino]
In bloom	Nirvana	12.1992	28[7]	-	Geffen GFS 34	[written by Kurt Cobain/Nirvana][produced by Butch Vig/Nirvana]
Puss /Oh the guilt	Jesus Lizard/Nirvana	03.1993	12[2]	-	Touch & Go TG 83	[written by Steve Albini/Jesus Lizard/Kurt Cobain/Nirvana][produced by Steve Albini/Nirvana/Barrett Jones]
Heart shapped box	Nirvana	09.1993	5[16]	-	Geffen GFS 54	[written by Kurt Cobain][produced by Steve Albini]
All apologies / Rape Me	Nirvana	12.1993	32[15]	45[22].Hot 100 Airplay Chart	Geffen GFS 66	[written by Kurt Cobain][produced by Steve Albini]
About a girl/Something in the Way	Nirvana	10.1994	185[1]	22[16].Hot 100 Airplay Chart	album cut	[written by Kurt Cobain][produced by Nirvana and Scott Litt][1[1].Mainstream Rock Tracks]
The man who sold the world	Nirvana	02.1995	-	39[12].Hot 100 Airplay Chart	album cut	[written by David Bowie][produced by Alex Coletti, Scott Litt, Nirvana]
Aneurysm	Nirvana	09.1996	-	63[8].Hot 100 Airplay Chart	album cut	[written by Kurt Cobain, Dave Grohl, Krist Novoselic][produced by Westwood One, Andy Wallace]
You know you're right	Nirvana	10.2002	-	45[20]	album cut	[written by Kurt Cobain][produced by Adam Kasper][1[4].Mainstream Rock Tracks]
Smells like freeland	Nirvana	03.2004	165[1]	-	White	-
Lithium-Dirty funker	Nirvana	03.2004	118[3]	-	White	-

Albumy
Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
Nevermind	Nirvana	10.1991	5[725]	1[2][270]	DGC 24425	[diamond-US][5x-platinum-UK][produced by Butch Vig/Nirvana]
Bleach	Nirvana	03.1992	33[63]	78[22]	Tupelo TUPCD 6	[platinum-US][platinum-UK][produced by Jack Endino]
Inesticide	Nirvana	12.1992	14[61]	39[25]	Geffen GED 24504	[platinum-US][platinum-UK][produced by Jack Endino/Dale Griffin/Miti Adhikari/Butch Vig/Steve Fisk]
In utero	Nirvana	09.1993	1[1][185]	1[1][94]	Geffen GED 24536	[5x-platinum-US][platinum-UK][produced by Steve Albini]
MTV unplugged in New York	Nirvana	11.1994	1[1][120]	1[1][81]	Geffen GED 24727	[5x-platinum-US][2x-platinum-UK][produced by Nirvana/Scott Litt]
Singles [Box]	Nirvana	11.1995	101[2]	-	Geffen GED 24901	-
From the Muddy Banks of the Wishkah	Nirvana	10.1996	4[20]	1[1][21]	Geffen GED 25105	[platinum-US][gold-UK][produced by Shauna O' Brien/Diane Stata]
Nirvana	Nirvana	11.2002	3[110]	3[32]	Geffen 4935232	[2x-platinum-US][3x-platinum-UK][produced by Butch Vig/Scott Litt/Steve Albini]
With the lights out	Nirvana	12.2004	56[5]	19[9]	Geffen 9864838	[platinum-US][silver-UK][produced by Jack Endino/Butch Vig/Barrett Jones/Craig Montgomery/Ian Beveridge/Steve Albini]
Silver Side-The best of the box	Nirvana	11.2005	56[3]	21[12]	Geffen 9886718	[produced by Jack Endino/Butch Vig/Barrett Jones/Craig Montgomery/Ian Beveridge]
Live at Reading	Nirvana	11.2009	32[8]	40[2]	Geffen 2720367	[silver-UK][produced by Nirvana]