Procol Harum

Grupa brytyjska założona w hrabstwie Essex, Anglia przez byłych członków rhythm'n'bluesowo-popowego zespołu The Paramounts. W jej pierwszym składzie, jeszcze pod nazwą Pinewoods, występowali: Gary Brooker (ur. 29.05.1945 r. w Southend w hrabstwie Essex, Anglia; fortepian, śpiew), Matthew Fisher (ur. 7.03.1946 r. w Croydon w hrabstwie Surrey; organy), Bobby Harrison (ur. 28.06.1943 r. w East Ham w Londynie, Anglia; perkusja), Ray Royer (ur. 8.10.1945 r.; gitara) oraz Dave Knights (ur. 28.06.1945 r. w Islington w Londynie, Anglia; bas). Ich debiutancki singel z tematem "A Whiter Shade Of Pale" stał się jednym z największych przebojów 1967 r. Nagranie, rozchodzące się i dziś w milionowych nakładach, weszło na trwałe do klasyki rocka. Temat poprzedzony instrumentalnym bachowskim wstępem organów był też symbolem "lata miłości", zarówno dzięki muzyce, jak i surrealistycznym słowom: "Niósł nas rytm fandango, czułem w głowie morski szum, parkiet krążył razem z nami, "tańczcie dalej" — wołał tłum" ("We skipped the light fandango, turned cart-wheels across the floor, I was feeling kind of seasick, the crowd called out for more").
Do Top 10 trafił też "Homburg" - równie wieloznaczny drugi singel grupy. Drogi założycieli zespołu rozeszły się po nagraniu skompilowanego pospiesznie i wydanego jedynie w wersji mono pierwszego albumu. Harrisona i Royera zastąpili dawni koledzy Brookera: Barrie "B.J." Wilson (ur. 18.03.1947 r. w Southend; zm. w 1989 r. w Oregonie) i Robin Trower (ur. 9.03.1945 r. w Southend, Anglia), grający odpowiednio na perkusji i gitarze. Nieformalnym członkiem zespołu był też poeta Keith Reid (ur. 19.10.1945 r.), którego fascynacja baśniami i morską żeglugą znajdowała wyraz w licznych tekstach Procol Harum. Typowo "morskim" albumem był A Salty Dog z charakterystyczną kopertą stylizowaną na opakowanie papierosów Johnny Player.
Po odejściu Fishera i Knightsa do grupy dołączył ostatni z byłych członków The Paramounts: Chris Copping (ur. 29.08.1945 r. w Southend; organy, bas). Poczynając od płyty Broken Barricades, ciężkie hendrixowskie brzmienie gitary Trowera stanowiło dysonans z introspektywnymi poetyckimi tekstami Reida. Konflikt rozwiązało odejście gitarzysty, który wraz z Frankie Millerem założył grupę Jude, i przyjęcie w jego miejsce Dave'a Balla (ur. 30.03.1950 r.) oraz basisty Alana Cartwrighta (ur. 10.10.1945 r.). Zmiany personalne zaowocowały poszukiwaniem inspiracji w kręgu muzyki symfonicznej. Nieoczekiwany sukces odniósł album Live In Concert With The Edmonton Symphony Orchestra (nagrany na żywo podczas koncertu w Kanadzie wraz z Edmonton Symphony Orchestra i chórem Da Camcva Singers ), będący unikatowym jak na owe czasy wydarzeniem w rocku. Na płycie znalazły się m.in. wzbogacone aranżacyjnie wersje tematów "Conąuistador" i "A Salty Dog", a o jej rynkowym sukcesie świadczyło miejsce w pierwszej piątce amerykańskich bestsellerów albumowych.
W 1972 r. w miejsce Balla przyjęto Micka Grabhama, związanego poprzednio z zespołami Plastic Penny i Cochise. Nowy skład okazał się najbardziej stabilny w dziejach Procol Harum. Przetrwał cztery lata i zaowocował trzema longplayami, z których największą popularność przypadła w udziale Grand Hotel. Również dwa pozostałe prezentowały ciekawe tematy ("Nothing But The Truth" i "The Idol" z epickim tekstem Reida, z płyty Exotic Birds And Fruit, oraz wydany z powodzeniem na singlu "Pandora's Box" z albumu Procol's Ninth ).
Płyta Something Magic z 1977 r. (z nowym członkiem Petem Solleyem w miejsce Cartwrighta) ukazała się w momencie, gdy muzyczny klimat przestał sprzyjać poszukiwaniom zespołu. Procol Harum, jako jedna z pierwszych formacji, padli ofiarą nowych brzmień punkowych i new wave. Gary Brooker, wykorzystując swoje koneksje, zorganizował po żegnalne tournee, po którym grupa rozwiązała się bez większego rozgłosu. W 1989 r. B. J. Wilson zmarł w Oregonie. Cytując Keitha Reida: "oddali salwę i spalili maszt" (aluzja do słów tekstu "Salty Dog" ), by powrócić w starym składzie (Brooker, Trower, Fisher, Reid i eks-perkusista Big Country Mark Brzezicki ) w 1991 r. albumem The Prodigal Stranger przyjętym ciepło przez krytykę i słuchaczy. Dwukrotnie wystąpiła w Polsce - w 1976 i 1992 r.

Single

Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [UK]	Komentarz
A whiter shade of pale/Lime street blues	Procol Harum	05.1967	1[6][15]	5[12]	Deram DM 126	[written by Gary Brooker, Keith Reid, Matthew Fisher][produced by Denny Cordell]
Homburg/Good captain clack	Procol Harum	10.1967	6[10]	34[5]	Regal Zonophone RZ 3002	[written by Gary Brooker/Keith Reid][produced by Denny Cordell]
Quite rightly so/In the wee small hours of sixpence	Procol Harum	04.1968	50[1]	-	Regal Zonophone RZ 3007	[written by Gary Brooker, Matthew Fisher, Keith Reid][produced by Denny Cordell]
A salty dog/Long gone creek	Procol Harum	06.1969	44[3]	-	Regal Zonophone RZ 3019	[written by Gary Brooker, Keith Reid][produced by Mathew Fisher]
A whiter shade of pale/Homburg/A salty dog	Procol Harum	04.1972	13[13]	-	MagniFly ECHO 101	-
Conquistador[live]/Luskus delph US side B:A salty dog	Procol Harum	08.1972	22[7]	16[13]	Chrysalis CHR 2003	[written by Gary Brooker/Keith Reid][produced by Chris Thomas]
Grand Hotel/Fires [Which Burnt Brightly]	Procol Harum	06.1973	-	117[3]	Chrysalis 2013 [US]	[written by Gary Brooker, Keith Reid][produced by Chris Thomas]
Pandora's box/The piper's tune	Procol Harum	08.1975	16[7]	-	Chrysalis CHS 2073	[written by Gary Brooker, Keith Reid][produced by Jerry Leiber, Mike Stoller]

Albumy

Tytuł	Wykonawca	Data wydania	UK	US	Wytwórnia [US]	Komentarz
Procol Harum	Procol Harum	09.1967	-	47[16]	Deram 18 008	[produced by Denny Cordell]
Shine on brightly	Procol Harum	10.1968	-	24[12]	A&M 4151	[produced by Denny Cordell]
A salty dog	Procol Harum	05.1969	27[2]	32[20]	A&M 4179	[produced by Matthew Fisher]
Home	Procol Harum	07.1970	49[1]	34[15]	A&M 4261	[produced by Chris Thomas]
Broken barricades	Procol Harum	05.1971	42[1]	32[20]	A&M 4294	[produced by Chris Thomas]
Live in concert with The Edmonton Symphony Orchestra	Procol Harum	05.1972	48[1]	5[28]	A&M 4335	[gold-US][produced by Chris Thomas]
Whiter shade of pale/A salty dog	Procol Harum	05.1972	26[4]	-	Cube TOOFA 7 [UK]	-
Grand Hotel	Procol Harum	03.1973	-	21[22]	Chrysalis 1037	[produced by Chris Thomas]
Best of Procol Harum	Procol Harum	10.1973	-	131[10]	A&M 4401	-
Exotic birds & fruit	Procol Harum	04.1974	-	86[9]	Chrysalis 1058	[produced by Chris Thomas]
Procol's ninth	Procol Harum	08.1975	41[2]	52[8]	Chrysalis 1080	[produced by Jerry Leiber, Mike Stoller]
Something magic	Procol Harum	03.1977	-	147[6]	Chrysalis 1130	[produced by Procol Harum, Ron Albert and Howie Albert]